Κυρία Πρόεδρε του Τμήματος Γλωσσών και Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου Λευκωσίας,

Εκλεκτοί ομιλητές της σημερινής ημερίδας,

Κυρίες και κύριοι,

Η διοργάνωση ημερίδας με θέμα την Κυπριακή Λογοτεχνία και Κριτική μετά το 1960 ήταν ένας από τους στόχους της Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου κατά την τελευταία διετία. Είναι γι’ αυτό που θεωρούμε την πραγματοποίησή της ως ένα σημαντικό γεγονός για την Ένωσή μας. Δεν φιλοδοξούμε βέβαια, σε καμιά περίπτωση, στον περιορισμένο χρόνο των ανακοινώσεων που θα παρουσιαστούν να καλύψουμε το γενικό μας θέμα σε όλο το εύρος και το βάθος του. Κυρίως, επιδιώκουμε να δώσουμε εναύσματα για συζήτηση, αλλά ίσως και για μεταγενέστερη έρευνα γύρω από τα ενδιαφέροντα ζητήματα της λογοτεχνικής κριτικής, των ορίων και των περιορισμών της, καθώς και του ρόλου των λογοτεχνικών περιοδικών στην ανάπτυξη του κριτικού λόγου. Ακόμη, στο πλαίσιο της ημερίδας αυτής είναι χρήσιμο να διερευνηθεί  με ποιους τρόπους μπορεί να αναπτυχθεί η λογοτεχνική κριτική στον τόπο μας και να συζητηθούν πιθανόν άλλα θέματα που θα εγερθούν στις επιμέρους ανακοινώσεις. Ο περιορισμένος χρόνος της ημερίδας δεν μας επέτρεψε να στοχεύσουμε σε μια σφαιρική κάλυψη του συνόλου των περιοδικών ή και άλλων μέσων στα οποία δημοσιεύονται βιβλιοπαρουσιάσεις ή βιβλιοκρισίες, κάτι που αξίζει να γίνει, ως συνέχεια της σημερινής διοργάνωσης.

Με τις ανακοινώσεις των εκλεκτών μας συνέδρων, τους οποίους και ευχαριστούμε που μας τιμούν με τη συμμετοχή τους στην ημερίδα, θα καλυφθούν διάφορες πτυχές της λογοτεχνικής κριτικής σε συνάρτηση με την κυπριακή λογοτεχνία από το 1960 και μετά, αλλά ενδεχομένως και την ευρύτερη νεοελληνική, ανάλογα με τα ενδιαφέροντα των κριτικών στο έργο των οποίων θα αναφερθούν οι ομιλητές μας. Στην Πρώτη Συνεδρία της Ημερίδας ο Αλέξης Ζήρας θα αναφερθεί στον Λευτέρη Παπαλεοντίου ως αναγνώστη του Λογοτεχνικού Πανελληνίου, η Λουίζα Χριστοδουλίδου θα αναλύσει την πρόσληψη του αχαιοελληνικού μύθου στην ποίηση του Κυριάκου Χαραλαμπίδη, ο Λευτέρης Παπαλεοντίου θα επικεντρωθεί στον κριτικό Αλέκο Κωνσταντινίδη και στις παρεμβάσεις του στο περιοδικό Κυπριακά Χρονικά, ενώ ο Γιώργος Φράγκος θα μιλήσει για την κριτική λογοτεχνίας στο περιοδικό Νέα Εποχή. Στη Δεύτερη Συνεδρία οι ανακοινώσεις θα αφορούν τους κριτικούς Ανδρέα Χριστοφίδη, Γιώργο Λυσιώτη και Κύπρο Χρυσάνθη. Ομιλητές θα είναι, αντίστοιχα, ο Ανδρέας Χατζηθωμάς, ο Γιώργος Μολέσκης και ο υποφαινόμενος. Τέλος, στην Τρίτη Συνεδρία ο Κυριάκος Ιωάννου θα αναφερθεί στον Γιάννη Κατσούρη ως μελετητή του Βασίλη Μιχαηλίδη και ο Παναγιώτης Νικολαΐδης στον φιλόλογο και κριτικό Θεοδόση Νικολάου. Οι εργασίες της ημερίδας θα ολοκληρωθούν με την ανακοίνωση της Μαρίας Χαμάλη σχετικά με την προσπάθεια ερμηνείας και αποκατάστασης του παρελθόντος από τη σύγχρονη κυπριακή θεατρική γραφή και την πρόσληψή της από την κριτική. Θεωρούμε ότι το στίγμα των δέκα αυτών εισηγήσεων μπορεί να συμπυκνωθεί σε όσα παραθέτουμε στο οπισθόφυλλο του Προγράμματος, από το πρόσφατα δημοσιευμένο βιβλίο του κορυφαίου κριτικού Δημήτρη Ραυτόπουλου: «Η κριτική δεν είναι ετυμηγορία και τελεσιδικία. Είναι υποκειμενικώς αντικειμενική και αντικειμενικώς υποκειμενική. Είναι προνομιούχος ανάγνωση, ανάλυση του έργου για την αποκάλυψη, τη δοκιμή έστω, του εσωτερικού παιχνιδιού ή του τεχνάσματος της κατασκευής του».

Ευχαριστούμε ιδιαίτερα το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, που είναι υποστηρικτής της ημερίδας και μας φιλοξενεί αφιλοκερδώς σε αυτό το αμφιθέατρο, καθώς και την Καθηγήτρια δρα Polina Mackay, Πρόεδρο του Τμήματος Γλωσσών και Λογοτεχνίας, που μας τιμά με την παρουσία και τον χαιρετισμό της. Οι ευχαριστίες μας απευθύνονται και στον μόνιμο χορηγό των εκδηλώσεών μας, τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. Ευχαριστούμε ακόμη εσάς που παρευρίσκεστε σήμερα στην ημερίδα και μας τιμάτε με την παρουσία σας.

Προτού ολοκληρώσω, ας μου επιτραπεί να αναφέρω ότι η Ένωση Λογοτεχνών Κύπρου συμπληρώνει το 2018 σαράντα χρόνια γόνιμης και δημιουργικής παρουσίας στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου μας. Πρόθεση του Διοικητικού Συμβουλίου είναι να τιμήσει τα σαραντάχρονα της Ένωσης και τα ιδρυτικά της μέλη, επιδιώκοντας παράλληλα να προβάλει την προσφορά της στο ευρύτερο κοινό.  Η βοήθεια όλων, μελών και φίλων της Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου, για την υλοποίηση αυτού του στόχου είναι ιδιαίτερα σημαντική. Οι εισηγήσεις σας για τον σκοπό αυτό μπορούν να υποβάλλονται και μέσω της ιστοσελίδας μας, που επαναλειτούργησε στις αρχές αυτής της βδομάδας.

Τέλος, με την ευκαιρία της συμμετοχής του κορυφαίου κριτικού, Προέδρου της Κριτικής Επιτροπής των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας της Ελλάδας, κ. Αλέξη Ζήρα στην ημερίδα μας, τον καλούμε για να του επιδώσουμε το δίπλωμα του επίτιμου μέλους της Ένωσής μας, με βάση παλαιότερη απόφαση της Γενικής μας Συνέλευσης, για τη σημαντική προσφορά του στη μελέτη και ανάδειξη της κυπριακής λογοτεχνίας.

Κύριε Ζήρα, επιδίδοντας σε σας το δίπλωμα του επίτιμου μέλους της Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου, σας ευχαριστώ εκ μέρους των μελών μας για τη σημαντική και πολύπλευρη προσφορά σας στη μελέτη, την προβολή και τη διάδοση της λογοτεχνίας μας πέρα από τα όρια της Κύπρου. Μαζί με το δίπλωμα, παρακαλώ δεχθείτε το τελευταίο τεύχος του περιοδικού Νέα Εποχή, στο οποίο δημοσιεύονται τα πρακτικά της Ημερίδας μας  Βασίλης Μιχαηλίδης: 100 χρόνια από τον θάνατό του, που πραγματοποιήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2017.

Σας Ευχαριστώ.

Λεωνίδας Γαλάζης

Πρόεδρος Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου

Εκ μέρους του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, θα ήθελα να σας καλωσορίσω στην Ημερίδα για την κυπριακή λογοτεχνία και κριτική μετά το 1960.

Είναι με ιδιαίτερη χαρά που σας καλωσορίζω όλους σε μια ημερίδα εξολοκλήρου αφιερωμένη στην κυπριακή λογοτεχνία και κριτική. Αν και υπάρχει αρκετό ενδιαφέρον για το θέμα, δεν είναι συχνό να γίνονται ημερίδες που επικεντρώνονται αποκλειστικά πάνω στην κυπριακή λογοτεχνία και κριτική και ειδικότερα πάνω στη σύγχρονη λογοτεχνία και κριτική της Κύπρου. Γι’ αυτό θα ήθελα να εκφράσω τα θερμά μου συγχαρητήρια στην Ένωση Λογοτεχνών Κύπρου γι’αυτή την πρωτοβουλία.

Η λογοτεχνία και η κριτική λογοτεχνίας είναι πολύ σημαντικά σήμερα. Όπως θα γνωρίζετε όλοι οι λογοτέχνες εδώ, η λογοτεχνία βοηθά στην ανάπτυξη της ενσυναίσθησης στον άνθρωπο –πολύ απλά η λογοτεχνία ενθαρρύνει τους ανθρώπους να βάζουν τον εαυτό τους στη θέση του άλλου και να βλέπουν καταστάσεις από πλευρές πολύ διαφορετικές απο τη δική τους. Η ενσυναίσθηση είναι σημαντική ιδιαίτερα σήμερα. Ζούμε σε μια εποχή όπου κύματα μεταναστών από την Αφρική, τη Μέση Ανατολή (κυρίως τη Συρία), την Ασία, έρχονται στην Ευρώπη αναζητώντας ασφάλεια και καλύτερες συνθήκες ζωής. Είναι σημαντικότερο από ποτέ σήμερα στην Ευρώπη να μπορεί ο απλός πολίτης να βάζει τον εαυτό στη θέση του άλλου, να καταλαβαίνει τον πόνο του αλλά και τη χαρά, τις φοβίες του και τις ελπίδες του για το μέλλον. Η λογοτεχνία, με τους καινούριους κόσμους που δημιουργεί για σένα, τις φωνές που σου ζητά να ακούσεις ή τα ηθικά διλήμματα που σου παρουσιάζει, είναι ο καλύτερος τρόπος δημιουργίας ενσυναίσθησης.

Η κριτική λογοτεχνίας βοηθά σε ένα άλλο εξίσου σημαντικό κομμάτι της εποχής μας. Σήμερα, δυστυχώς λόγω της ανεξέλεγκτης κυκλοφορίας πληροφοριών στο διαδίκτυο, υπάρχει πολλή παραπληροφόρηση. Καθημερινά ερχόμαστε σε επαφή με τόσες πολλές πληροφορίες και ειδήσεις που στο τέλος δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε τι είναι σημαντικό και τι δεν είναι ή τι είναι αλήθεια και τι όχι. Ποιον να πιστέψουμε; Η κριτική της λογοτεχνίας βοηθά στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και ενθαρρύνει όσους ασχολούνται να αναρωτιούνται, να προβληματίζονται: γιατί αυτός ο χαρακτήρας συμπεριφέρεται έτσι; Τι γινόταν στη χώρα που διαδραματίζεται η υπόθεση ή στη χώρα που είναι ο συγγραφέας και πώς τοποθετείται αυτό το context εδώ; Τι αφήνει πίσω ο ποιητής εδώ και γιατί; Ποιά πολιτικά, κοινωνικοοικονομικά ή κοινωνιολογικά δρώμενα επηρεάζουν το κείμενο και γιατί; Η κριτική σκέψη, αναπτυσσόμενη μέσα απο εύστοχες ερωτήσεις, βοηθά την ανθρωπότητα να διαχωρίζει την αλήθεια από το ψέμα και την παραπληροφόρηση. Η κριτική σκέψη, μαζί με την ενσυναίσθηση, είναι για μένα οι δύο κύριοι πυλώνες της μοντερνικότητας.

Σήμερα, η ημερίδα θα χαρτογραφήσει ώς ένα βαθμό την κυπριακή λογοτεχνία και κριτική στη σύγχρονη εποχή. Θα ακούσουμε για σημαντικές φιγούρες του λογοτεχνικού πανελληνίου, για ποιητές και κριτικούς, για φιλοσοφικούς στοχασμούς μέσω της λογοτεχνικής κριτικής, ακόμα και για θεατρική γραφή. Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά την Ένωση Λογοτεχνών Κύπρου, και ιδιαίτερα τον πρόεδρο της Ένωσης, τον κύριο Λεωνίδα Γαλάζη, για την οργάνωση της ημερίδας. Ελπίζω να έχουμε όλοι μια καλή και δημιουργική μέρα.

Πολίνα Μακάη