*****************************************************************************************************************

************************************************************************************************************************

ΚΡΙΤΙΚΕΣ:

Αθηνά Ζωγράφου, Φλώρινα,

φιλόλογος, λογοτέχνης

Κριτική άποψη για το βιβλίο «Ούγκα – Οστικοί Ιστορισμοί», του Χρίστου Ρ. Τσιαήλη

Όταν η εξυπνάδα, το ταλέντο, η γνώση συνδυάζονται αρμονικά, τότε έχεις μπροστά σου τον Χρίστο Τσιαήλη, μια ενδιαφέρουσα και ξεχωριστή ποιητική φωνή από την Κύπρο. Στην καινούργια του ποιητική συλλογή «Ούγκα – οστικοί ιστορισμοί”, εκδόσεις Γκοβόστη, αποκαλύπτεται μια ολιστική σύλληψη της θεματολογίας του με άξονα τη ροή του χρόνου κι επίκεντρο τον άνθρωπο.

Ο ίδιος προετοιμάζει τον αναγνώστη με τη διευκρίνιση: «Το παρόν ποίημα αποτελεί ένα αυτοτελές γραμμικό πολύστιχο σε ελεύθερο στίχο χωρισμένο σε κατοπτρική αρίθμηση και καρκινική παράθεση ιδεών».

Ο Χ. Τσιαήλης προσεγγίζει, θαρρείς, την πορεία του ανθρώπου πάνω στη γη, τέμνοντας και το έργο του σε τρία τμήματα που έκδηλα αντιστοιχούν στο παρελθόν – παρόν – μέλλον της ανθρώπινης ζωής. Και μια που το παρελθόν εγκαινιάζει την ανθρώπινη πορεία πάνω στη γη έτσι και ο τίτλος δεμένος άρρηκτα με τις πρώτες κραυγές του, τις πρώτες του προσπάθειες επικοινωνίας με τους άλλους. Κραυγές που σηματοδοτούν, πέρα από το αρχικό στάδιο εξέλιξης κι ένα είδος φόβου – ξαφνιάσματος στα πρωτόγνωρα που αντίκρυσε ο άνθρωπος στη γη.

Με μια δεύτερη προσέγγιση τολμώ να πω πως η τριμερής διαίρεση του έργου δεν αντιστοιχεί μόνο στη συνολική χρονολογική πορεία του ανθρώπου πάνω στη γη, μα και στη χρονολογική εξελικτική πορεία κάθε ανθρώπινης ζωής, αντικατοπτρίζοντας τον κύκλο της ζωής.

Ο Χ.Τσιαήλης, λοιπόν, με γλώσσα τολμηρή – σύγχρονη- φορτισμένη μεταφορικές έννοιες και ιδιαίτερους γλωσσικούς συνδυασμούς. αποτυπώνει τις ανησυχίες, τους φόβους, τους προβληματισμούς για την πορεία του ανθρώπου, για την εξέλιξη της ζωής. Κι όσο και αν είναι έκδηλη η ανησυχία και η θλίψη για τη -συχνά- αυτοκαταστροφική πορεία του ανθρώπου, ο ευαισθητοποιημένος αναγνώστης ανακαλύπτει υποδόρεια ψήγματα ελπίδας, που ίσως αποτελέσουν εφαλτήριο για μελλοντικά, πιο δημιουργικά ξεκινήματα ζωής. Της ζωής που ξεκινά με τις πρώτες άναρθρες κραυγές και φτάνει σήμερα με την κυριαρχία, σχεδόν καταπιεστική, της τεχνολογίας σε αποδυνάμωση  ως προς την έκταση και τον εννοιολογικό πλούτο της γλώσσας, του λόγου.

Ταλαντούχος και γνώστης της γραφής, με σύγχρονη ματιά και υπερρεαλιστικές βάσεις ο Χρίστος αναζητά και σκιαγραφεί το αποτύπωμα του ανθρώπου πάνω στη γη. Θέτει τα δάχτυλα επί τον τύπον των ήλων, προβληματίζεται, ανησυχεί και με τον ποιητικό του λόγο επιχειρεί ν’ αφυπνίσει και τον αναγνώστη. Άλλωστε η ποίηση δεν προσφέρει μόνο αισθητική απόλαυση, μα και στοχεύει στο μοίρασμα κοινών εμπειριών, συναισθημάτων, προβληματισμών.

Ο Χρίστος κατέχει με άνεση το θεματολογικό του υλικό, είναι σαφής στον προσανατολισμό του, γράφει ποίηση σύγχρονη με το προσωπικό του ύφος, χαράσσοντας ισχυρό το στίγμα του στη νεότερη δημιουργική πορεία.

Στο ιδιαίτερο αυτό ποιητικό του πόνημα μας καλεί συνοδοιπόρους, μέσα από την ευαισθητοποίηση και τον στοχασμό.

*******************************************************************************************************************

Χρίστος Ρ. Τσιαήλης, «συμΠτώματα» 

Παρουσίαση από την Τζούλια Γκανάσου

Δημοσιεύτηκε στο Culturebook.gr

   «”Για όλα αυτά που περίμενες” ακούγεται μια ισχνή φωνή / Όσα το ημίφως μοιράζει / το μεσημέρι σέπονται / το βράδυ λιπαίνουν / να τρέφεται η νύχτα / απ’ των αδικημένων τους θρήνους / για να μοιράζει βιος.»
   Ο Χρίστος Ρ. Τσιαήλης έχει στο ενεργητικό του τέσσερα βιβλία (δύο συλλογές διηγημάτων, ένα μυθιστόρημα και ένα ποιητικό έργο) ενώ ποιήματα και διηγήματά του έχουν δημοσιευτεί στις Η.Π.Α., στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Αυστραλία, στη Συρία, στο Μεξικό, στην Ινδία, στην Ιαπωνία και σε πολλές άλλες χώρες. Στην πέμπτη λογοτεχνική κατάθεσή του με τον τίτλο «Συμπτώματα», ο Τσιαήλης παραδίδει μια άρτια ποιητική συλλογή η οποία χαρακτηρίζεται από μια πληθώρα αφηγηματικών τρόπων, θεμάτων και φωνών, διαμορφώνοντας έτσι ένα σύμπαν άκρως ενδιαφέρον, πλούσιο και υπαινικτικό.
   «Όταν τελειώσεις, θα παραδώσεις τον χάρτη, αντίγραφο δεν κρατάς άκουσα απέξω κι η ηχώ της γνωστής φωνής σταμάτησε τον χρόνο.»
   «[Οπές τόσο αχανείς που έκρινε η μάνα μου σωστό να με ταΐζει κίτρινη κόλλα καυτερή από βιβλία που δεν δέθηκαν ποτέ / -για να διαβάζομαι ευκολότερα τις παγωμένες μέρες-]»
   Το ταξίδι στον εαυτό, στον κόσμο, στον χρόνο, στον τόπο, στον μόχθο, στον «άλλο» αποτελεί τον κεντρικό άξονα στην ποίηση του Τσιαήλη. Είναι αξιομνημόνευτος ο τρόπος που χρησιμοποιεί την αλληγορία για να συνδέσει έννοιες με εικόνες, στοχασμούς με πληροφορίες, στιγμές με συναισθήματα. Είναι αξιοπρόσεχτη η τόσο καλοδουλεμένη χρήση της γλώσσας, ώστε να αποδίδει τις πιο λεπτεπίλεπτες διασυνδέσεις συλλήψεων και φαινομένων, πολύ συχνά εντελώς ασύνδετων.
   «Το τελευταίο κίτρινο που θα αφήσω / πρι[ν θά]ψω το σώμα μου / κάτω απ’ τα ξυσμένα πριονίδια / της σανίδας του Γαλιλαίου / που με καταπλακώνει / για να κρυφτώ από τις μάχες / που δεν ήλ[θαν].»
   Σε ετούτη την ευφάνταστη ποιητική συλλογή με τον εύστοχο τίτλο «συμΠτώματα» όπως πολύ ωραία παρουσιάζεται στο εξώφυλλο του βιβλίου, η τρέλα συνυπάρχει με τη λογική, το σκοτάδι με το φως, ο έρωτας με τη μεγάλη αγάπη, ο πόλεμος με την ειρήνη όπως συνυπάρχουν τα συμπτώματα με την ασθένεια, προοικονομούν, προϊδεάζουν και κινητοποιούν, εν μέρει καθορίζουν.
Σαφής είναι η παρουσία του τραύματος σε όλες τις εκδοχές του ως μέρος του κύκλου της ζωής ή ως έκφραση της εξουσίας που δρα ανεξέλεγκτη και ελέγχει τη μοίρα των ανθρώπων. Σαφής και η κυπριακή ταυτότητα, όχι πρόδηλη αλλά παρούσα ως μέρος μιας πληγής που μένει ζωντανή μέσα στα χρόνια και μέσα στις καρδιές.
   «Ο εγγονός μες στο χαράκωμα / κρατάει το κέντημα / στο αριστερό του χέρι / και τη σκανδάλη στο δεξί. / Γνωρίζει για την απουσία της μαργαρίτας / Άνοιξη, 1918 / ο εγγονός κοιτάει δεξιά / ο εγγονός κοιτάει κάτω / ο εγγονός κοιτάει εγγονούς που κοιτάνε ήλιους / ράμφος χωρίς πρόσωπο πλησιάζει με ταχύτητα / (μικρή παύση) / Ο εγγονός κοιτάει επάνω.»
   Το κενό, η ματαίωση, η φθορά αποτελούν βασικές συνιστώσες στην ποίηση του Τσιαήλη. Όμως, ο ποιητής δεν καταργεί την αδυναμία. Ίσα ίσα την αποδέχεται ως αναπόφευκτη συνθήκη, ώστε να φτάσουμε στη δύναμη ή ίσως, στην ευθύνη. Για αυτό και τα ασπρόμαυρα σχέδια από όρθια, γυμνά κορμιά που κοσμούν εσωτερικά το βιβλίο, συνομιλούν τόσο εύγλωττα με τη ροή των λέξεων, δίνοντας ένα επιπλέον επίπεδο αναπαράστασης των νοημάτων που εκπνέουν τα ποιήματα.
   «Δεν πίστεψες / πώς ένα τσαμπί σταφύλι / θα μπορούσε ποτέ / στη μάχη σου αυτή / να σε νικήσει / -η ανάσα σου βαριά- / ακολου[θά ν]έο ρυθμό σήμερα / όπως παλιά / κοιτάζει πίσω τη νέα φουρνιά / -θα κρυφτείς ξανά;-»
   Ως εκ τούτου, τα «Συμπτώματα» είναι μια σπουδαία ποιητική συλλογή, βαθιά, πυκνή, πολυδιάστατη, η οποία ξεδιπλώνεται κάθε φορά με νέο τρόπο σε κάθε νέα ανάγνωση. Τέλος, με πλούτο εκφραστικό και ιδιαίτερη ομορφιά γραφής και σκέψης, ο Τσιαήλης προσφέρει στο κείμενο τον έρωτα, ο οποίος δίνει ανάσα στον ποιητή και ασφαλώς, στον αναγνώστη, μιας και ο έρως εμφανίζεται ως σύμπτωμα ανάτασης, ως φορέας της ζωής, της προσμονής και της ελπίδας, ως ο δρόμος προς τη μεγάλη αγάπη που είναι εν δυνάμει στόχος, αλλά και ιδανικό.
«Είναι αυτή σου η υπόσχεση / του απέραντου λευκού / που όλο φεύγει κι έρχεται / λιώνει με την ανάσα μου / σκληραίνει, όταν κοιμάμαι. / Είναι που ξέρω μια μέρα οριστικά / γυμνός στην αγκαλιά σου θ’ αφεθώ / λευκό απ’ το λευκό σου να ντυθώ / χειμώνας εγώ ο ίδιος / για έναν άλλο σαν εμένα δειλό / που άργησε να σε δεχτεί / ως ενδεχόμενο.»